Środa popielcowa Fot. Małgorzata Kujawka / Agencja Wyborcza.pl
Fot. Małgorzata Kujawka / Agencja Gazeta
Dla wiernych to moment w którym mają zastanowić się nad swoimi grzechami. To również wezwanie do odnowy życiowej i pokuty. Środa popielcowa ma miejsce dokładnie 46 dni przed najważniejszym świętem kościoła katolickiego - Wielkanocą. Okres postu jest 40 dniowy, ponieważ nie wlicza się do niego niedziel.
W liturgii katolickiej kluczowym elementem obrzędów Środy Popielcowej jest posypywanie głowy wiernego popiołem. Posypywanie głowy popiołem po raz pierwszy pojawiło się w VIII wieku. Potem Papież Urban II, w XI wieku wprowadził ten zwyczaj do całego Kościoła. Również za czasów Papieża Urbana II ustalono, że popiół którym posypywane są głowy wiernych w Środę popielcową pochodzi ze spalonych Palm z Niedzieli Palmowej z poprzedzającego roku.
Ważnym elementem posypania głów popiołem są słowa Pamiętaj, że jesteś prochem i w proch się obrócisz oraz Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię . Zwyczaj posypywania głowy popiołem jako symbol żałoby i pokuty nie został wymyślony ani wykorzystany po raz pierwszy przez Kościół Katolicki. Popiół jako element pokutny był znany już wcześniej w wielu tradycjach i kultura. Znaleźć go można chociażby w Biblii w Księdze Jonasza, ale też u plemion indiańskich, jak i w starożytnym Egipcie i Grecji.
Normy kanoniczne dotyczące Środy Popielcowej obejmują nakaz wstrzemięźliwości od pokarmów mięsnych dla osób od czternastego roku życia. Dla osób w wieku od 18 do 60 lat obowiązuje zaś post ścisły - czyli całkowite niespożywanie potraw mięsnych. Środa Popielcowa nie jest dniem wolnym od pracy.
Fakt, że post rozpoczynający się w Środę Popielcową trwa czterdzieści dni wiążę się z szerszym kontekstem i znaczeniem liczby czterdzieści w Piśmie Świętym. 40 dni w Piśmie Świętym to często czas wskazany na konkretnie zadanie człowieka lub działanie boskie.
Trzy bardzo ważne wydarzenia biblijne które trwały czterdzieści dni to: czterdzieści dni potopu, po których to dopiero Bóg zawarł przymierze z Noem, który przetrwał potop na arce ze zwierzętami, przez czterdzieści dni byli prowadzeni przez Mojżesza pielgrzymi z Egiptu, którzy przechodzili przez pustynię w drodze do ziemi obiecanej. Co więcej: Mojżesz przebywał na Górze Synaj dokładnie czterdzieści dni. To tam otrzymał od Jahwe Tablice Prawa, które zawierały dziesięć przykazań. Kluczowym zaś zdarzeniem trwającym czterdzieści dni to nowotestamentowy pobyt Jezusa na pustyni, gdzie spędził czterdzieści dni na modlitwie i poście, odbierając szatańskie pokusy i przygotowując się do rozpoczęcia swojej misji. Obecnie 40 dni postu mają być w Kościele katolickim specjalnym czasem pokuty poprzez pielgrzymki, modlitwy, liturgię, jak również poprzez wyrzeczenia i jałmużnę.
Środa Popielcowa i jej symbolika często bywała obiektem przedstawianym w sztuce. Znane dzieła, które prezentują temat Popielca to na przykład tempera na płótnie Witolda Wojtkiewicza z 1908 roku pod tytułem Medytacje. Popielec lub akwarela Juliana Fałata z roku 1881 o tytule Popielec .
