Dożynki 2020

Dożynki to słowiańskie, ludowe święto plonów. Obecnie obchodzone w sierpniu lub - najczęściej - we wrześniu, w niedzielę po zakończeniu żniw.

Dożynki w PłockuDożynki w Płocku PIOTR AUGUSTYNIAK

Sprawdź dzień 23 września w kalendarzu.

Dawniej, w okresie przedchrześcijańskim, dożynki obchodzono 23 września, czyli podczas równonocy jesiennej. Potem dożynki zyskały bardziej religijny charakter, a jednym z symboli stało się zanoszenie do kościoła specjalnie uplecionego z tej okazji wieńca. Wieniec jest ważnym elementem dożynek – na tyle, że samo święto może funkcjonować pod nazwą Wieńce, albo: Święto Plonów, wyżynki, obrzynki, wieńcowe, żniwniok, okrężne (nazwa okrężne pochodziła od zwyczaju okrążania pól po zebraniu zboża).

Wyplatanie wieńca było kluczową tradycją dożynek. Wieniec wyplatany był ze zbóż, kwiatów, liści i gałązek, z dodatkiem wstążek i – czasami żywych kogutów lub gęsi. Taki wieniec był święcony i trzymany aż do czasu kolejnego siewu.

Słowiański, daleki od chrześcijańskiego charakter dożynek nie przetrwał w pełni, ale podczas ewolucji święta można dostrzec echo zwyczajów z lat, które już przeminęły. Dawniej ważnym elementem święta plonów było postawienie przed posągiem Świętowita naczynia z pitnym miodem. Świętowit był jednym z głownych bóstw, którym plemiona słowiańskie oddawały cześć, uznaje się, że był również bóstwem urodzaju. Dlatego naczynie z pitnym miodem postawione przed jego posągiem, służyło jako wróżba – jeżeli przez dni poprzedzające święto pozostało pełne – zbiory miały być obfite. Jeżeli miodu ubywało – był to niechybny znak ubogich zbiorów. Inną wróżba polegała na wypieku ogromnego placka zwanego kołaczem – jeżeli placek był wystarczająco duży, by kapłan mógł się za nim schować i nie być widocznym, następujący rok miał być pełen dobrobytu.

Dożynki to radosne święto, pełne tańców, zabawy i radości z zakończonych zbiorów. Do XIX wieku urządzano dożynki dworskie (były rodzajem celebracji żniw i wykonanej pracy przez służbę folwarczną i pracowników), jednak potem rozwinął się zwyczaj organizowania dożynek chłopskich, a w okresie międzywojennym – parafialnych i gminnych. W epoce PRLu dożynki odgrywały ważną rolę propagandową, jednak pomimo politycznego charakteru dalej ważnymi elementami było plecenie wieńca i pochód z nim, pieśni, tańce i zabawa. Współcześnie dożynki straciły swój polityczny charakter i są przede wszystkim świętem z odwołaniami do religii (podziękowania Bogu i Matce Bożej za udane plony) i ludowy – dalej są pretekstem do zabawy.

Warto wspomnieć również o zwyczaju zażynek – czyli tradycji powiązanych z początkiem żniw. Według tradycji to głos przepiórki miał decydować o rozpoczęciu żniw. Zwyczaj zażynek również miał do pewnego stopnia religijny charakter: nadzieję o powodzeniu zażynek pokładano w Bogu i poświęcano pierwsze kłosy Matce Bożej.

Copyright © Agora SA